To powszechnie występujące schorzenie, zaliczane do chorób cywilizacyjnych, wynika bowiem najczęściej z niewłaściwego stylu życia i niewłaściwej diety. Naturalnie, mogą być też inne przyczyny otyłości: stany chorobowe, zaburzenia w funkcjonowaniu organizmu. Bezpośrednio otyłość wywołują zaburzenia odżywiania, z nadmierną podażą pokarmu, prowadzącą do nagromadzenia się zbyt dużej ilości tkanki tłuszczowej. W języku potocznym używa się zamiennie terminów nadwaga i otyłość, co jest nieprecyzyjne. Co prawda, jedno i drugie zjawisko oznacza to samo, czyli nadmiar tkanki tłuszczowej w organizmie, w stosunku do beztłuszczowej masy ciała. Różnią się jednak skalą. Otyłość oznacza stan bardziej zaawansowany, patologiczny. Nadmiar tkanki tłuszczowej mierzy się  w sposób obiektywny, najczęściej w rekomendowanym przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) systemie BMI (Body Mass Index).

 

Częstotliwość występowania nadwagi i otyłości w populacji stale rośnie. Szacuje się, że można je rozpoznać u prawie połowy Europejczyków!

 

Spowodowane jest to najczęściej złymi nawykami związanymi z charakterem pracy, zaburzeniami psychicznymi (zwłaszcza długotrwałym stresem), zbyt małą aktywnością fizyczną. W naszych czasach łatwość dostępu do dużej ilości pożywienia sprawiła, że styl życia i środowisko człowieka zaczyna znacząco odbiegać od tego, który przez setki lat uznawany był za naturalny i do którego organizm człowieka się przystosował.

 

Nadwaga to nie tylko dyskomfort, wynikający z poczucia zaburzenia estetyki naszego ciała. To przede wszystkim zagrożenie dla zdrowia.

 

Utrzymujący się patologiczny stan prowadzi bowiem do wielu powikłań, bardzo niebezpiecznych. W zależności od stopnia nadwagi oraz rodzaju i czasu trwania tego stanu, może on wywołać wiele poważnych zaburzeń i stanów chorobowych, takich jak cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, choroby serca, naczyń, wątroby, niewydolność nerek, zaburzenia hormonalne i nowotwory. To wszystko wynika głównie z przewlekłego stanu zapalnego, towarzyszącego patologicznemu rozrostowi tkanki tłuszczowej i stałemu niedotlenieniu komórek tłuszczowych. Metabolizm organizmu ulega rozregulowaniu!

 

Zapobiegać!

Jak w większości schorzeń, najważniejsza jest profilaktyka, wczesna diagnoza i leczenie. Do profilaktyki należy stała kontrola wagi ciała, ostrzegająca przed niebezpieczną nadwagą. Najbardziej znaną metodą jest wspomniany wyżej Body Mass Index – BMI, nazywany też wskaźnikiem Queteleta II. To współczynnik powstały przez podzielenie masy ciała podanej w kilogramach przez kwadrat wysokości podanej w metrach (kg/m²).

 

Przykład:

mężczyzna o wadze 80 kg i wzroście 180 cm będzie miał wskaźnik BMI = 80:1,8² = 80:3,24 = 24,69, czyli w granicach normy.

 

Za normę uważa się bowiem przedział 18,5-24,9. Przedział 25,0-30,0 to nadwaga. Powyżej 30 jest otyłość. Klasyfikacja BMI dotyczy tylko dorosłych, o ustabilizowanym wzroście, nie odnosi się do dzieci, które są w fazie wzrostu. Tutaj bardzo przydatne są tzw. siatki centylowe. Trzeba jednak w tym miejscu zauważyć, że zjawisko nadwagi i otyłości u naszych dzieci również staje się coraz bardziej powszechne. W przypadkach dzieci terapia nadwagi powinna się odbywać pod okiem lekarza, wszelkie radykalne metody są bardziej niebezpieczne niż w przypadku dorosłych.

 

Dodatkowym wskaźnikiem nadwagi może być obwód w talii: normalny do 80 cm u kobiet i do 94 cm u mężczyzn.

 

Obiektywnym, naukowym wskaźnikiem jest zawartość tłuszczu w organizmie. Pomiaru dokonuje się metodą impedancji.Ten termin kojarzy się raczej z fizyką i z prądem. Dociekliwym Czytelnikom polecamy dostępny w sieci artykuł pracowników naukowych Katedry i Kliniki Ginekologii i Endokrynologii Ginekologicznej Uniwersytetu Medycznego w Lublinie, Wykorzystanie analizy impedancji bioelektrycznej w profilaktyce i leczeniu nadwagi i otyłości: http://www.phie.pl/pdf/phe-2012/phe-2012-2-274.pdf.

 

Terapia

Otyłość wymaga leczenia, to stan chorobowy! Najważniejsza jest zmiana stylu życia.To często bywa trudne ale jest podstawą leczenia każdej nadwagi. Najlepiej zacząć od odpowiedniej diety i aktywności fizycznej. Jesteśmy niecierpliwi, oczekujemy szybkich efektów, więc bardzo popularne są okresowe ścisłe diety, przynoszące nagły spadek masy ciała. Nie jest to zdrowe dla naszego organizmu, a najczęściej po takiej diecie następuje powrót do poprzedniej wagi. Największym wyzwaniem jest utrzymanie masy ciała po diecie i to ten efekt powinien być obrany za cel. Zmiana nawyków żywieniowych niemoże być okresowa. Powinna być wartością dodaną i stałą.

 

ABC

Dieta powinna być indywidualna, dostosowana do konkretnej osoby. Są jednak ogólne zasady zdrowego żywienia, o których warto pamiętać. Należy  przyjmować 5 posiłków dziennie, dbając o obecność w nich warzyw i owoców. Ważny jest błonnik, zaleca się go minimum 20-40 g dziennie. Błonnik zapewnia prawidłową pracę jelit i pasaż treści pokarmowych. Posiłki powinny być niskokaloryczne. Fatalnym nawykiem jest „podjadanie” między posiłkami. Przeciwdziałajmy rozwojowi insulinooporności, dbając o niski indeks glikemiczny spożywanych produktów. Te indeksy znajdziemy bez problemu w sieci.

 

Powinno się ograniczyć w diecie produkty źle tolerowane przez pacjenta. To może być na przykład laktoza (ze względu na spadek enzymu rozkładającego ją z wiekiem), produkty konserwowane, tłuste mięso. Ograniczajmy potrawy smażone – na rzecz dań gotowanych, najlepiej na parze. Wprowadzajmy do diety kwasy tłuszczowe nienasycone, zastępując na przykład masło oliwą z oliwek. U pacjentów z otyłością często dochodzi do dysbiozy, niealkoholowego stłuszczenia wątroby, kamicy pęcherzyka żółciowego, choroby refluksowej. W tej sytuacji bardzo ważne jest przywrócenie prawidłowej pracy przewodu pokarmowego. Pomocne będą naturalne substancje czynne pochodzenia roślinnego.

 

Fitoterapia

Tak nazywamy terapię z użyciem suroców leczniczych pochodzenia roślinnego (greckie phytón znaczy roślina). W przypadkach nadwagi i otyłości, ale także dla celów profilaktycznych, polecamy kilka sprawdzonych surowców roślinnych.

 

Nasiona babki płesznika to naturalne źródło rozpuszczalnego błonnika, zapewniające prawidłową pracę jelit i pasaż treści pokarmowych. Od 20 do 30 g dziennie zmniejsza się zaleganie mas kałowych i obniża się stan zapalny, przez co redukuje się ryzyko raka jelita grubego. Również zmniejsza się zaleganie treści pokarmowych w żołądku, przez zmniejszenie naporu na dolny zwieracz przełyku. Dieta bogata w błonnik naturalnie przeciwdziała skokom glukozy we krwi i zmniejsza insulinooporność. Korzeń mniszka lekarskiego wspomaga wydzielanie żółci i działa rozkurczowo na drogi żółciowe, wspomagając funkcje wątroby, przeciwdziałając przy tym kamicy żółciowej. Liść mięty pieprzowej i owoc kminku działają rozkurczowo na mięśniówkę przewodu pokarmowego i przeciwzapalnie na błonę śluzową przewodu pokarmowego. Ostropest plamisty, ze względu na zawartość sylimaryny, stabilizuje błony komórek wątrobowych, redukując stłuszczenie i wspomagając odbudowę prawidłowego funkcjonowania organu. Kora kruszyny i korzeń rzewienia wspomagają pasaż treści pokarmowych, szczególnie pomagają osobom ze skłonnościami do zaparć.

Kłącze perzu, korzeń cykorii, korzeń mniszka lekarskiego to cenne źródła polifruktanów, naturalnego czynnika wspomagającego odbudowę prawidłowej mikroflory jelita. Redukują podrażnienia błony śluzowej przewodu pokarmowego i odbudowują barierę śluzową jelit. Zmniejszają również hiperglikemię poposiłkową, przeciwdziałając insulinooporności oraz zmniejszają wchłanianie cholesterolu z przewodu pokarmowego. Korzeń lukrecji działa przeciwzapalnie i ochronnie na śluzówkę żołądka. W badaniach naukowych wykazano też działanie zmniejszające wchłanianie i syntezę tłuszczów w organizmie oraz działanie ochronne na wątrobę. Ziele skrzypu oraz korzeń i liść pokrzywy działają moczopędnie, zmniejszając przewodnienie organizmu i działając ochronnie na funkcję nerek oraz układu krążenia. Znane jest również korzystne działanie roślin zawierających substancje  garbnikowe w redukcji dysbiozy oraz w przywracaniu prawidłowej funkcji bariery śluzowej przewodu pokarmowego. Źródłem tych substancji jest m.in. kora dębu, liść jeżyny fałdowanej, kłącze pięciornika.

Śniadanie

Owsianka na wodzie z dodatkiem nasion babki płesznik 20 g i mieszanki ziół do zmniejszania nadwagi. Dodatkowo dodajemy liofilizowane owoce maliny i małą łyżeczkę miodu. Do picia herbata z liści pokrzywy + mięta z melisą + owoc kopru włoskiego w 1 litrze wody. Taki pierwszy posiłek oraz stosowanie w ciągu dnia wymienionych wyżej surowców roślinnych, pomogą przywrócić prawidłową motorykę przewodu pokarmowego, będą wspierać funkcje wątroby i trzustki, będą osłaniać śluzówkę przewodu pokarmowego, wspierać odbudowę prawidłowej mikroflory jelita. To wszystko pozwoli odtworzyć prawidłowy metabolizm cukrów i tłuszczów oraz wyrównać gospodarkę wodno-elektrolitową organizmu. Surowce roślinne mają tę przewagę nad syntetykami, że często działają w sposób zbliżony do naturalnych mechanizmów fizjologii człowieka. Poza tym ich działanie jest synergiczne, wielokierunkowe. Pamiętajmy, że świat roślin, do końca nierozpoznany przez człowieka pod kątem zastosowania prozdrowotnego, może być źródłem wielu korzystnych działań dla dobrostanu człowieka – od Hipokratesa, po współczesną medycynę. Unikajmy „cudownych” metod odchudzania, obiecujących błyskawiczne efekty, czy stosowania preparatów medycyny wschodniej o nieznanym składzie. Mogą być niebezpieczna dla zdrowia. Leczenie nadwagi wymaga czasu i roztropności a stosowane preparaty powinny być przebadane i kontrolowane co do jakości, skuteczności i bezpieczeństwa substancji zawartych w preparacie. Tym wymaganiom, ze względu na sytuację rynku farmaceutycznego w Polsce, odpowiadają LEKI. Natomiast o skuteczności całej terapii decyduje najczęściej siła woli i samozaparcie czego serdecznie życzę wszystkim czytelnikom Naturalnie Zdrowym!

 

Autor artykułu: lek. med. Jan Pawełek