Rumianek jest jednym z najszerzej stosowanych i najlepiej udokumentowanych medycznie roślin na świecie. Nazwa Chamomilla pochodzi od greckich słów chamos i melos i ze względu na zapach znaczy „ziemne jabłko”. Starożytni Egipcjanie traktowali rumianek jako święty dar od Boga Słońca. Był on używany do złagodzenia bólu i w porażeniach słonecznych. W VI w. jego szerokie zastosowanie obejmowało przypadki takie jak bezsenność, bóle pleców, nerwobóle, reumatyzm, stany skórne, niestrawność, wzdęcia, bóle głowy i dna.

Rumianek lekarski

Obecnie istnieje wiele różnych odmian rumianku. Najbardziej popularny i z naukowego punktu widzenia najistotniejszy, należący do rodziny Compositae, jest rumianek pospolity Matricaria recutita. Uważa się, że posiada on właściwości przeciwzapalne, leczące zranienia, odwadniające, bakteriostatyczne, przeciwbakteryjne, przeciwnieżytowe, wiatropędne, uspokajające, antyseptyczne i znoszące skurcze.
Rumianek może być używany zarówno zewnętrznie jak i wewnętrznie. Leczenie zewnętrzne jest stosowane w przypadku zranień, owrzodzeń, wyprysków, dny, nerwobóli, rwy kulszowej, bólów reumatycznych, hemoroidów, zapaleń sutka i pęknięć brodawki sutkowej, podrażnień skóry i pieluszkowego zapalenia skóry niemowląt, ospy wietrznej, zapalenia spojówek. Stosowany jest też zewnętrznie jako odżywka i naturalny rozjaśniacz do włosów. Zastosowanie wewnętrzne znalazł m.in. w przypadkach niepokoju, histerii, nocnych koszmarów, bezsenności i innych problemów ze snem, zaburzeń przewodu pokarmowego, obejmujących wzdęcia, niestrawność, biegunkę, brak łaknienia, kinetozę (chorobę lokomocyjną), nudności i wymioty.

Rumianek pospolity w lecznictwie

Zawiera on nie mniej niż 4 ml/kg olejków i zalecany jest do użycia zewnętrznego w przypadku mniejszych zapaleń i podrażnień skóry i błon śluzowych, włączając jamę ustną i dziąsła, przewód oddechowy (inhalacje) i obszary odbytu i genitaliów (kąpiel, maść). Wewnętrzne zastosowanie wskazane jest w objawowym leczeniu dolegliwości pokarmowych, takich jak mniejsze skurcze, rozdęcia nadbrzusza, wzdęcia i odbijanie się.

Nie odnotowano niepożądanych działań ubocznych, nawet u niemowląt. Matricaria recutita jest gatunkiem o bardzo niskiej alergogenności, jednak osoby uczulone na rumianek oraz inne rośliny z rodziny Compositae powinny zachować szczególną ostrożność w stosowaniu preparatów z rumianku.

Rumianek pospolity przeciwzapalnie

Kilka składników rumianku wykazuje właściwości przeciwzapalne.
Bardzo dobre efekty lecznicze (badania na zdrowych ochotnikach) zaobserwowano w wyniku zastosowania preparatów z rumianku (maść, krem) w przypadku chemicznie wywołanego toksycznego zapalenia skóry czy też rumienia wywołanego światłem UV i UVB. Prowadzone były również obustronne porównawcze badania kliniczne u 161 pacjentów z zapaleniem skórnym, którzy początkowo byli leczeni 0,1% walerianianem diflukortolonu. Terapia główna obejmowała leczenie z zastosowaniem kremu zawierającego ekstrakt z koszyczków Matricaria lub trzy inne środki lecznicze: 0,25% hydrokortyzon, 0,75% ester butylowy fluokortyny lub 5% bufeksamak. Najlepsze efekty odnotowano dla preparatu z rumiankiem i porównywalne dla hydrokortyzonu. Zaobserwowano również u 98 pacjentów z nowotworem redukujący wpływ preparatu z ekstraktem z rumianku na zapalenie błony śluzowej spowodowane miejscowymi podrażnieniami lub chemioterapią układową. Przeprowadzono losowe badania porównawcze, metodą częściowej podwójnej ślepej próby, obejmujące 72 pacjentów ze średnim stopniem atopowej egzemy. Dwutygodniowe stosowanie kremu zawierającego ekstrakt z rumianku dało najlepsze efekty leczenia objawów swędzenia, rumienia i złuszczania się skóry.

Rumianek pospolity przeciwspazmatycznie

Badania kliniczne u 104 pacjentów z dolegliwościami pokarmowymi, takimi jak nieżyt żołądka, wzdęcia czy skurcze żołądka wykazały, że doustne przyjmowanie preparatu z ekstraktem z rumianku przez 6 tygodni w dawce dziennej 5 ml, subiektywnie poprawiły objawy u wszystkich pacjentów oraz całkowicie je zlikwidowały u 44,2% pacjentów.

Rumianek pospolity przeciwbakteryjnie

Olejek z koszyczków rumianku (stężenie 0,7% V/V) wykazuje właściwości bakteriobójcze i grzybobójcze względem odpowiednio bakterii Gram-dodatnich i Candida albicans. Nie odnotowano takich właściwości wobec bakterii Gram-ujemnych, nawet przy znacznym zwiększeniu stężenia (8% V/V). Napar i wodnoalkoholowy ekstrakt z rumianku oraz czysty herniarin wykazują właściwości przeciwbakteryjne wobec różnych bakterii i grzybów w obecności światła bliskiego UV.

Rumianek pospolity na zranienia

Stosowanie rumianku w leczenie zranień związane jest z występowaniem azulenu. W badaniach 147 kobiet po porodzie, u których przez 6 dni stosowano maść zawierającą ekstrakt z rumianku, otrzymano porównywalny efekt leczenia jak w przypadku stosowania 5% dekspantenolu. Pozytywne rezultaty otrzymano również w przypadku leczenia sączących ran skóry, które powstały w wyniku usuwania tatuaży. Zastosowano wówczas płynny ekstrakt z rumianku i po 14 dniach zaobserwowano zmniejszenie obszaru ran sączących i znaczną poprawę ich stanu. Zbadano również wpływ preparatu z ekstraktem z rumianku (120 pacjentów, badania losowe z placebo) na problemy hemoroidalne drugiego stopnia z różnymi objawami. Największą poprawę odnotowano w przypadku krwotoków, swędzenia, rozpalenia i sączenia.

Rumianek pospolity – inne właściwości

Badania z zastosowaniem ekstraktu z rumianku dowiodły również jego właściwości przeciwwrzodowych oraz hamujących rozwój uzależnienia morfiną i wyrażania objawów abstynencji. Poza tym właściwości przeciwutleniające i przeciwlękowe rumianku mogą potwierdzać badania identyfikacyjne nieznacznych metabolitów moczowych, które przeprowadzono na pacjentach (7 mężczyzn, 7 kobiet), przyjmujących przez 2 tygodnie 200 ml naparu, przygotowanego z 5g sproszkowanych koszyczków rumianku. W wydzielanym moczu zaobserwowano wzrost poziomu hipuranu i glicyny oraz zmniejszenie poziomu kreatyniny. Hipuran używany jest jako znacznik zmian w bakteriach jelitowych i wzrost jego poziomu może wskazywać na zachodzące procesy w jelitach, wywołane spożyciem naparu z rumianku. Glicyna odgrywa rolę hamującego neuroprzekaźnika w centralnym układzie nerwowym, kreatynina zaś związana jest z utleniającym stresem. Zmiany ich poziomów mogą wskazywać odpowiednio na przeciwlękowe i przeciwutleniające działanie rumianku.

Cały artykuł dostępny na stronie: panacea.pl