Zioła lecznicze
Szałwia lekarska działanie i zastosowanie
- Surowcem leczniczym są liście i ulistnione szczyty pędów, zebrane z roślin niekwitnących. Działają przeciwzapalnie, przeciwbakteryjnie, przeciwgrzybiczno, zwiększa wydzielanie soków trawiennych, hamuje nadmierne pocenie się.
- Wyciągi z liści szałwii stosowane są jako antiseptica do płukania w stanach zapalnych i nieżytach jamy ustnej, gardła oraz do okładów i kąpieli.
- Liść szałwii jest jednym z ważniejszych surowców polecanych w profilaktyce i leczeniu schorzeń stomatologicznych, ponadto jest skuteczny w problemach żołądkowych, wzdęciach i w biegunce.
- Działa także przeciwpotnie. Nadmierne pocenie się jest częstym objawem u pacjentów z zaawansowaną chorobą nowotworową. Metodą niefarmakologiczną, zmniejszającą nadmierną potliwość, jest picie naparu z szałwii.
- Dotychczas nie wyjaśniono mechanizmu jej działania w tym zakresie. Szałwia polecana jest w nadmiernej potliwości różnego pochodzenia: na tle gruźlicy, nadczynności tarczycy, nadpobudliwości nerwowej i zatruć.
W lecznictwie wykorzystywany jest także olejek szałwiowy, który działa silniej na bakterie Gram-dodatnie Staphylococcus aureus, Staphylococcus faecalis i Bacillus subtilis – niż na bakterie Gramm-ujemne Escherichia coli, Klebsiella pneumoniae i Pseudomonas aeruginosa. Badania wykazały również, że działanie olejku na grzyby jest zróżnicowane. Najsilniej hamuje rozwój dermatofitów Microsporum gypseum, słabiej grzybów drożdżoidalnych Candida albicans, a najsłabiej grzybów pleśniowych Aspergillus fumigatus.
Szałwia lekarska w kosmetologii
- dzięki właściwościom dezynfekującym, ściągającym i przeciwzapalnym, olejek stosowany jest do past do zębów, płynów do płukania ust, do dezodorantów, mydeł, szamponów;
- w preparatach łagodzących podrażnienia skóry;
- olejek szałwiowy likwiduje ropne zapalenie mieszków włosowych. Odwar z liści stosowany jest także do przyciemniania włosów;
- w przemyśle perfumeryjnym olejek szałwiowy znalazł zastosowanie w kompozycjach typowo męskich wód kolońskich i toaletowych.
Szałwia lekarska – Opis
Salvia officinalis L. Szałwia lekarska, nazwa Salvia jest bardzo znacząca, pochodzi od łacińskiego słowa salvare, co znaczy leczyć, uzdrawiać. Została nadana roślinie w hołdzie dla jej licznych zalet leczniczych.
Szałwia lekarska wygląd i pochodzenie
Szałwia lekarska jest półkrzewem o wysokości do 70 cm, a nawet 100 cm. Wykształca silny zdrewniały system korzeniowy. Łodygi są rozgałęzione, u podstawy zdrewniałe. Liście są długoogonkowe, lancetowate lub lancetowatojajowate, całobrzegie, o drobno ząbkowanych brzegach, pokryte kutnerem. Niekiedy u nasady liścia są dwa wyrostki zwane uszkami. Na dolnej stronie blaszki liściowej znajduje się dobrze widoczna siateczka nerwów. Długość blaszki liściowej sięga 8 cm. Liście szałwii rosnącej na stanowiskach zacienionych są cieńsze i bledsze niż u roślin w pełnym oświetleniu. Kwiaty są dwuwargowe, barwy fioletowej, rzadziej różowe lub białe, wyrastają w kątach górnych liści, jakby w okółkach. Szałwia kwitnie w maju i w czerwcu, od drugiego roku uprawy. Kwiaty są zapylane przez pszczoły i trzmiele. Owocem jest rozłupka rozpadająca się na 4 kuliste, gładkie, brązowe niełupki. Nasiona dojrzewają w lipcu i w sierpniu. W pierwszym roku uprawy wytwarza pędy zielne, a przejście z fazy wegetatywnej w generatywną, w naszych warunkach klimatycznych następuje w drugim roku uprawy.
Pochodzi z rejonu Morza Śródziemnego, gdzie rośnie na glebach wapiennych, skalistych, w miejscach suchych i słonecznych. Najlepiej rośnie nad Adriatykiem, gdzie pokrywa całe zbocza górskie do wysokości 800 m. Stamtąd pochodzi głównie import surowca. Powszechnie uważa się, że surowiec z tych właśnie obszarów jest najlepszej jakości. Szałwię uprawia się jednak nie tylko nad Adriatykiem, ale prawie w całej Europie, nawet w krajach daleko wysuniętych na północ, jak Norwegia czy Islandia, także na Ukrainie, w Mołdawii i na Krymie. Plantacje szałwii spotyka się w północnej Afryce i Ameryce Północnej. W Polsce uprawa szałwii lekarskiej została zapoczątkowana w okresie I wojny światowej. Obecnie jest jedną z ważniejszych uprawnych roślin zielarskich. Na Lubelszczyźnie uprawiana jest nawet na plantacjach kilkudziesięciohektarowych!